— Кой си ти? — попита го Дяволът.

— Аз съм плебей по рождение и всички дрипльовци са мои братя. О, колко е грозна земята и колко са нещастни хората!

Това говореше млад момък, с изправено чело и стиснати юмруци. Той стоеше пред стълбата — висока стълба от бял мрамор с розови жилки. Погледът му бе стрелнат в далечината, дето като мътни вълни на придошла река шумяха сивите тълпи на мизерията. Те се вълнуваха, кипваха мигом, вдигаха гора от сухи черни ръце, гръм от негодувание и яростни викове разлюляваха въздуха и ехото замираше бавно, тържествено като далечни топовни гърмежи. Тълпите растяха, идеха в облаци жълт прах, отделни силуети все по-ясно и по-ясно се изрязваха на общия сив фон. Идеше някакъв старец, приведен ниско доземи, сякаш търсеше изгубената си младост. За дрипавата му дреха се държеше босоного момиченце, и гледаше високата стълба с кротки, сини като метличина очи. Гледаше и се усмихваше. А след тях идеха все одрипели, сиви, сухи фигури и в хор пееха протегната, погребална песен. Някой остро свиреше с уста, друг, пъхнал ръце в джобовете, се смееше високо, дрезгаво, а в очите му гореше безумие.

— Аз съм плебей по рождение и всички дрипльовци ми са братя. О, колко грозна е земята и колко са нещастни хората! О, вие там горе, вие...

Това говореше млад момък, с изправено чело и стиснати в закана юмруци.

— Вие мразите ония горе? — попита дяволът и лукаво се приведе към момъка.

— О, аз ще отмъстя на тия принцове и князе. Жестоко ще им отмъстя зарад братята ми, зарад моите братя, които имат лица, жълти като пясък, които стенат по-зловещо от декемврийските виелици! Виж голите им кървави меса, чуй стоновете им! Аз ще отмъстя за тях! Пусни ме!

Дяволът се усмихна:

— Аз съм страж на ония горе и без подкуп няма да ги предам.

— Аз нямам злато, аз нямам нищо с което да те подкупя... Аз съм беден, дрипав юноша... Но аз съм готов да сложа главата си.

Дяволът пак се усмихна:

— О, не, аз не искам толкоз много! Дай ми ти само слуха си!

— Слуха си? С удоволствие... Нека никога нищо не чуя, нека...

— Ти пак ще чуваш! — успокои го Дяволът и му стори път. — Мини!

Момъкът се затече, наведнъж прекрачи три стъпала, но косматата ръка на Дявола го дръпна:

— Стига! Спри да чуеш как стенат там доле твоите братя!

Момъкът спря и се вслуша:

— Странно, защо те започнаха изведнъж да пеят весело и тъй безгрижно да се смеят?... — И той пак се затече.

Дяволът пак го спря:

— За да минеш още три стъпала, аз искам очите ти!

Момъкът отчаяно махна ръка.

— Но тогава аз няма да мога да виждам нито своите братя, нито тия, на които отивам да отмъстя!

Дяволът:

— Ти пак ще виждаш... Аз ще ти дам други, много по-хубави очи!

Момъкът мина още три стъпала и се вгледа надоле. Дяволът му напомни:

— Виж голите им кървави меса.

— Боже мой! Та това е тъй странно; кога успяха да се облекат толкоз хубаво! А вместо кървави рани те са обкичени с чудно алени рози!

През всеки три стъпала Дяволът взимаше своя малък откуп. Но момъкът вървеше, той даваше с готовност всичко, стига да стигне там и да отмъсти на тия тлъсти князе и принцове! Ето едно стъпало, само още едно стъпало, и той ще бъде горе! Той ще отмъсти зарад братята си!

— Аз съм плебей по рождение и всички дрипльовци...

— Млади момко, едно стъпало още! Само още едно стъпало, и ти ще отмъстиш. Но аз винаги за това стъпало вземам двоен откуп: дай ми сърцето и паметта си.

Момъкът махна ръка:

— Сърцето ли? Не! Това е много жестоко!

Дяволът се засмя гърлесто, авторитетно:

— Аз не съм толкова жесток. Аз ще ти дам в замяна златно сърце и нова памет! Ако не приемеш, ти никога няма да минеш туй стъпало, никога няма да отмъстиш за братята си — тия, които имат лица като пясък и стенат по-зловещо от декемврийските виелици.

Юношата погледна зелените иронични очи на Дявола:

— Но аз ще бъда най-нещастният. Ти ми взимаш всичко човешко.

— Напротив — най-щастливият!... Но? Съгласен ли си: само сърцето и паметта си.

Момъкът се замисли, черна сянка легна на лицето му, по сбръчканото чело се отрониха мътни капки пот, той гневно сви юмруци и процеди през зъби:

— Да бъде! Вземи ги!

...И като лятна буря, гневен и сърдит, разветрил черни коси, той мина последното стъпало. Той беше вече най-горе. И изведнъж в лицето му грейна усмивка, очите му заблестяха с тиха радост и юмруците му се отпуснаха. Той погледна пируващите князе, погледна доле, дето ревеше и проклинаше сивата дрипава тълпа. Погледна, но нито един мускул не трепна по лицето му: то бе светло, весело, доволно. Той виждаше доле празнично облечени тълпи, стоновете бяха вече химни.

— Кой си ти? — дрезгаво и лукаво го попита Дяволът.

— Аз съм принц по рождение и боговете ми са братя! О, колко красива е земята и колко са щастливи хората!

— Ποιος είσαι συ; ρώτησε ο Διάβολος.

— Είμαι πληβείος την καταγωγή και όλοι οι κουρελήδες είναι αδέρφια μου. Ω, πόσο άσχημη είναι η γή και πόσο δυστυχισμένοι είναι οι άνθρωποι!

Αυτά έλεγε ένας νεαρός με ψηλό μέτωπο και σφιγμένες γροθιές.Στεκόταν μπροστά στη σκάλα,μια ψηλή σκάλα από μάρμαρο ,άσπρο με ρόζ νερά.Το βλέμμα του ήταν καρφωμένο στον μακρινό ορίζοντα όπου,σαν θολά κύματα κατερχόμενου ποταμού, βούιζαν τα γκρίζα πλήθη της εξαθλίωσης,εξεγείρονταν,κόχλαζαν ξαφνικά,σήκωναν δάση από ξερά μαύρα χέρια,ενώ η βουή της δυσαρέσκειας και οι οργισμένες φωνές γέμιζαν τον αγέρα και ο απόηχος καταλάγιαζε σιγά, πανηγυρικά,σαν μακρινές ομοβροντίες κανονιών.Τα πλήθη μεγάλωναν,έρχονταν μέσα σε σύννεφα κίτρινης σκόνης,ξεχωριστές φιγούρες καταγράφονταν όλο και πιο καθαρά στο γενικό γκρίζο φόντο.Ερχόταν κάποιος γέρος,σκυφτός ως κάτω στη γή σαν να γύρευε την χαμένη του νιότη.Απο τα κουρελιασμένα ρούχα του κρατιόταν ένα ξυπόλυτο αγόρι που κοίταζε την ψηλή σκάλα με πράα καταγάλανα μάτια.Κοίταζε και χαμογελούσε .Πίσω τους ακολουθούσαν γκρίζες,κουρελιασμένες ξηρές φιγούρες που εν χορώ τρα γουδούσαν ένα μακρόσυρτο πένθιμο τραγούδι.Κάποιος σφύριζε κι’άλλος με τα χέρια στις τσέπες γελούσε τραντακτά,βραχνά ενώ στα μάτια του έκαιγε η τρέλα.

— Είμαι πληβείος την καταγωγή και όλοι οι κουρελίδες είναι αδέρφια μου! Ω, πόσο άσχημη είναι η γη και πόσο δυστυχισμένοι είναι οι άνθρωποι! Ω,εσείς εκεί πάνω,εσείς...

Αυτά έλεγε ένας νεαρός με ψηλό μέτωπο και σφιγμένες γροθιές.

— Μισείτε αυτούς εκει πάνω; ρώτησε ο Διάβολος κι’έσκυψε πονηρά προς τον νεαρό.

— Ω, θα εκδικηθώ αυτούς τους πρίγκιπες και τους βαρώνους.Η εκδίκηση μου θα είναι σκληρή για τ’αδέρφια μου.Για τα’αδέρφια μου που έχουν πρόσωπα κίτρινα σαν την άμμο,που στενάζουν πιο μακάβρια από τις χιονοθύελλες του Δεκέμβρη.Κοίτα τις γυμνές ματωμένες σάρκες τους και άκου τους στεναγμούς τους ! Θα τους εκδικηθώ! Αφησε με.

Ο Διάβολος χαμογέλασε:

— Είμαι φρουρός αυτών εκεί πάνω και χωρίς εξαγορά δεν πρόκειται να τους προδώσω.

— Δεν έχω χρυσάφι,δεν έχω τίποτε να σε εξαγοράσω…Είμαι φτωχός,κουρελής νέος…Αλλα είμαι έτοιμος να σου δώσω το κεφάλι μου.

Ο Διάβολος ξαναχαμογέλασε:

— Α, όχι. Εγώ δεν θέλω τόσα πολλά.Δώσε μου μόνο την ακοή σου!

— Την ακοή μου; Ευχαρίστως…Ας μην ξανακούσω τίποτε πιά,ας…

— Εσύ πάλι θα ακούς! Τον καθησύχασε ο Διάβολος και παραμέρισε για να περάσει.— Πέρασε!

Ο νεαρός έτρεξε κι’ανέβηκε με μιάς τρία σκαλοπάτια, μα το τριχωτό χέρι του Διαβόλου τον τράβηξε.

— Φτάνει!Σταμάτα ν’ακούσεις πως στενάζουν εκεί κάτω τα’αδέρφια σου!

Ο νεαρός σταμάτησε κι’αφουγκράστηκε. Παράξενο…

— Γιατί εκείνοι άρχισαν να τραγουδούν εύθυμα τραγούδια και να γελούν αμέριμνα; Και πήγε να ανεβεί τα σκαλοπάτια.

Ο Διάβολος τον σταμάτησε πάλι:

— Για ν’ανεβείς ακόμα τρία σκαλοπάτια ,θέλω τα μάτια σου!

Ο νεαρός κούνησε το χέρι του με απόγνωση:

— Μα τότε δεν θα μπορώ να βλέπω ούτε τ’αδέρφια μου,ούτε αυτούς που πάω να εκδικηθώ!

Κι’ο διάβολος:

— Εσύ πάλι θα βλέπεις….Θα σου δώσω άλλα,πιο όμορφα μάτια!

Ο νεαρός ανέβηκε ακόμα τρία σκαλοπάτια και κοίταξε κατά κάτω. Ο Διάβολος τον υπενθύμισε:

— Κοίτα τις γυμνέ ματωμένες σάρκες τους.

— Θεέ μου!Τι παράξενο πράγμα.Πότε πρόλαβαν να ντυθούν τόσο ωραία!Κι’αντί για ματωμένες πληγές φέρουν στα πέτα τους θαυμάσια άλικα τριαντάφυλλα!

Κάθε τρία σκαλοπάτια ο Διάβολος έπαιρνε το μικρό αντίτιμο της εξαγοράς του.Κι’ο νεαρός προχωρούσε δίνοντας πρόθυμα το κάθε τι,αρκεί να έφτανε εκει πάνω και να εκδικηθεί αυτούς τους χοντρούς πρίγκιπες και βαρώνους! Απέμειναι ένα σκαλοπάτι ,μόνο ένα σκαλοπάτι , και θα είναι πάνω! Θα πάρει εκδίκηση για τ’αδέρφια του!

— Είμαι πληβείος την καταγωγή και όλοι οι κουρελήδες…

— Νεαρέ,ένα σκαλοπάτι ακόμα! Μόνο ένα σκαλοπάτι και θα εκδικηθείς.Μα εγώ πάντα παίρνω διπλά γιάυτό το σκαλοπάτι.Δώσε μου την καρδιά σου και τη ν μνήμη σου.

Ο νεαρόςκούνησε το χέρι:

— Την καρδιά; Όχι! Αυτό είναι πολύ σκληρό!

Ο Διάβολος γέλασε χοντρά,αυταρχικά:

— Εγώ δεν είμαι τόσο σκληρός.Σ’αντάλλαγμα θα σου δώσω μαλαματένια καρδιά και νέα μνήμη! Αν δεν δεχτείς, ποτέ δεν θα περάσεις αυτό το σκαλοπάτι, ποτέ δεν θα εκδικηθείς για τ’αδέρφια σου,αυτά που έχουν κίτρινα σαν την άμμο πρόσωπα και στενάζουν πιο μακάβρια από τις χιονοθύελλες του Δεκέμβρη.

Ο νεαρός κοίταξε τα πρασινωπά ,ειρωνικά μάτια του Διαβόλου.

— Μα θα είμαι ο πιο δυστυχισμένος.Μου παίρνεις κάθε τι το ανθρώπινο.

— Αντίθετα,ο πιο ευτυχής!...Λοιπόν; Είσαι σύμφωνος…μόνο την καρδιά και τη μνήμησου;

Ο νεαρός σκέφτηκε,στο πρόσωπο του απλώθηκε μια μαύρη σκιά.Απο το ρυτιδομένο του μέτωπο έτρεξαν θολές σταγώνες ιδρώτα.Εσφιξε με οργή τις γροθιές του και ψιθήρισε μέσα από τα δόντια:

— Ας είναι! Πάρτες!

...Και σαν καλοκαιρινή μπόρα,γεμάτος οργή και θυμό,με ριγμένα τα μαύρα μαλιά του,δρασκέλισε το τελευταίο σκαλοπάτι.Ηταν πιά στα πιο ψηλά. Και με μιάς στο πρόσωπο του διαγράφτηκε ένα θερμό χαμόγελο.Τα μάτια του έλαμψαν από μια ήρεμη χαρά και οι γροθιές του χαλάρωσαν.Κοίταξε τους πρίγκηπες που γλεντοκοπούσαν,κοίταξε κάτω , όπου τα κουρελιασμένα γκρίζα πλήθη οδύρονταν και καταριόντουσαν.Κοίταξε ,μα ούτε ένας μύς δεν σάλεψε στο πρόσωπο του,που ήταν φωτεινό,εύθυμο ,ευχαριστημένο. Τώρα εβλεπε κάτω πλήθη ντυμένα γιορτινά.Οι στεναγμοί εγιναν τώρα ύμνοι.

— Ποιος είσαι σύ; Τον ρώτησε πονηρά και με βραχνή φωνή ο Διάβολος.

— Είμαι πρίγκηπας την καταγωγή και οι θεοί είναι αδέρφια μου! Ω, πόσο ωραία είναι η γή και πόσο ευτυχισμένοι είναι οι άνθρωποι!